وبلاگ اخبار روز
» نگاهی به رصدخانه های بزرگ ایران
به طور کلی، رصدخانه ها از جمله ابزارهای ساخت بشر بوده که برای اندازه گیری، بررسی و مشاهده پدیده های آسمانی مورد استفاده واقع می شوند. برای محقق ساختن این امر از یک تلسکوپ بزرگ رادیویی یا نوری استفاده می گردد. از دیرباز و از سال های بسیار دور، ایران به لطف برخورداری از دانشمندان بزرگ، به عنوان یکی از مهدهای علم اخترشناسی محسوب می گشته است. وجود این دانشمندان بزرگ و خبره سبب ایجاد رصدخانه های بزرگ و معتبری در سطح کشور ما شده است. در ادامه به معرفی رصدخانه های بزرگ موجود در کشور می پردازیم.
رصدخانه مراغه
رصدخانه مراغه به عنوان یکی از بزرگترین رصدخانه های کشور به همت و تلاش خواجه نصیرالدین طوسی، منجم، ریاضیدان و فیلسوف بزرگ ایران ساخته و پرداخته شده است. قدمت این رصدخانه به حدود 800 سال پیش بر می گردد. این رصدخانه بر روی تپه کوه طلاب خان و در حوالی روستای طالب خان، به چشم می خورد. برای محافظت از این اثر ارزشمند ملی، پوشش سفید رنگ و کروی شکلی سرتاسر آن را در بر گرفته است. ثبت رصدخانه مراغه در فهرست آثار ملی ایران در سال 1364 صورت گرفت.
رصدخانه زعفرانیه
در سال 1368 اولین مرکز ستاره شناسی آماتوری در رده سنی کودک و نوجوان به عنوان رصدخانه زعفرانیه و به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان افتتاح گردید. در این رصدخانه بخش زیادی از تحقیقات مباحث هوافضا صورت می گیرد. ارائه مشاوره علمی به مراکز آموزشی در موضوع نجوم، برگزاری دوره های مقدماتی و پیشرفته برای دانش آموزان و اجرای برنامه های نمایشی، از فعالیت های مهم و حائز اهمیت رصدخانه زعفرانیه تلقی می گردد.
رصدخانه کاسپین
رصدخانه کاسپین در خرم آباد لرستان قرار دارد. از این رصدخانه به عنوانی یکی از رصدخانه های مدرن منطقه خاورمیانه نام برده می شود. دانشجویان و دانش آموزان گرایش نجوم میتوانند از امکانات این مجموعه در جهت ارتقای دانش خود، به نحو مطلوب استفاده به عمل آورند. از سوی دیگر، قابلیت برگزاری تورهای خانوادگی و علمی، به منظور اشاعه فعالیت های رصدخانه ای، از امور مهم در این رصدخانه محسوب می شود. همچنین این رصدخانه برای توریست ها و بازدیدکنندگان به امکانات هتلینگ و رفاهی مناسبی مجهز شده است. ناگفته نماند که رصدخانه کاسپین در ارتفاع 1860 متری از سطح دریا قرار گرفته است.
رصدخانه مهر
رصدخانه مهر در 30 کیلومتری شهر بوشهر قرار داشته و به وزارت آموزش و پرورش تعلق دارد. جهت سهولت در امور آموزشی، این رصدخانه به یک تلکسوپ 16 اینچی مجهز شده است. این رصدخانه از سال 1385 فعالیت خود را شروع نموده و در این مدت پذیرای بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان علاقمند به ستاره شناسی بوده است. از سال 93 در این رصدخانه جشنواره ای با عنوان جشنواره نجومی کاوشگران آسمان برگزار می شود که از اهداف اصلی آن افزایش آگاهی دانش پژوهان در رابطه با دانش ستاره شناسی و ابزارآلات نجومی می باشد.
رصدخانه آلاشت
رصدخانه و آسمان نمای آلاشت در حاشیه دریای مازندران واقع شده است. این رصدخانه به عنوان یک رصدخانه ساده برای آموزش های رصدی مقدماتی مورد استفاده قرار می گیرد. برخورداری از یک تلسکوپ 14 اینچی و دیگر تجهیزات، پای بسیاری از گردشگران را به این منطقه باز کرده است.
رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی
رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در قسمت جنوبی شهر تبریز قرار دارد. برخورداری این رصدخانه از یک تلسکوپ 6 اینچی برای بررسی شراره ها، رنگ ها و پدیده های خورشیدی مورد استفاده واقع می شود. افزودن یک تلسکوپ 14 اینچی در سال 2016، این رصدخانه را در ردیف بزرگترین رصدخانه های فعال موجود در کشور قرار داد.
رصدخانه ابوریحان بیرونی
رصدخانه ابوریحان بیرونی در سال 1355 و در دانشگاه شیراز مورد بهره برداری قرار گرفت. هدف از احداث این رصدخانه اشاعه و ترویج دانش نجوم در کنار تعلیم و آموزش دانشجویان می باشد. لازم به ذکر است که رصدخانه ابوریحان بیرونی پس از رصدخانه مراغه، دومین رصدخانه ساخته شده در کشور از لحاظ قدمت به حساب می آید. در حال حاضر این رصدخانه، یکی از مکان های فعال اختر فیزیک و ستاره شناسی محسوب می گردد. از طرح های تحقیقاتی این رصدخانه میتوان به سیاه چاله ها، دینامیک ستارگان و تکامل، ساختار ستارگان نوترونی، ستارگان دوتایی، کیهان شناسی و مطالعه ساختار ستارگان اشاره نمود.
رصدخانه دانشگاه فردوسی مشهد
از دیگر رصدخانه های بزرگ ایران، رصدخانه دانشگاه فردوسی مشهد بوده که برای آموزش مبانی علم نجوم مورد استفاده واقع می شود. همچنین گزارش های رصدی پایه، عکس گرفتن از خورشید و ماه و اجرای پروژه های تصویری، از دیگر فعالیت های این رصدخانه به شمار می رود. یکی از اتفاقات رخ داده و جالب و قابل توجه در این مرکز، نمایش زنده اینترنتی گذر زهره از خورشید بوده است. این اتفاق بی نظیر در سال 1383 به وقوع پیوسته است.
